Catégorie Nieuws

De Covid-19-vaccinatiecampagne in België

Het Covid-19-virus houdt de wereld al bijna een jaar bezig. Wereldwijd is het geduld van de bevolking het afgelopen jaar behoorlijk op de proef gesteld. Maar inmiddels zijn de eerste vaccins goedgekeurd en toegediend, ook in België. Tijdens deze vaccinatiecampagne tegen Covid-19 worden bewoners en het personeel van de woonzorgcentra, samen met het zorgpersoneel, het eerst ingeënt.

Het verloop van de vaccinatiecampagne in België

In België werden de eerste drie mensen op maandag 28 december 2020 gevaccineerd tegen Covid-19. Het ging om bewoners van drie verschillende woonzorgcentra in België. Het was het startsein voor de eerste fase van de Belgische vaccinatiecampagne tegen Covid-19.

Op advies van de Hoge Gezondheidsraad, heeft de Belgische overheid ervoor gekozen om allereerst de meest kwetsbare mensen te vaccineren. Tot deze groepen behoren ook de bewoners van de woonzorgcentra. In de eerste week van januari werden bewoners en zorgpersoneel van 81 woonzorgcentra in Wallonië, 51 woonzorgcentra in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 42 woonzorgcentra in Vlaanderen gevaccineerd tegen Covid-19. De vaccinatie van de bewoners en het zorgpersoneel in de woonzorgcentra duurt naar verwachting drie weken. Gedurende deze tijd zullen ongeveer 1.426 andere woonzorgcentra in het land het vaccin hebben ontvangen. Niet alle woonzorgcentra beschikken tegelijkertijd over het Covid-19-vaccin. Sommige zorginstellingen moeten nog even wachten, maar hebben wel voorrang op de rest van de Belgische bevolking. Tegen eind februari hoopt men alle bewoners en al het zorgpersoneel van de woonzorgcentra in België te hebben gevaccineerd.

De tweede fase van de vaccinatiecampagne gaat in maart van start en betreft het ziekenhuispersoneel en de eerstelijnszorgmedewerkers, zoals huisartsen en apothekers. 65-plussers krijgen het Covid-19-vaccin toegediend in de maanden april en mei 2021, net als kwetsbare personen van 45 tot 65 jaar met een chronische ziekte ofmeerdere aandoeningen. De rest van de Belgische bevolking kan in juni worden ingeënt. België hoopt dat 70% van de bevolking tegen september 2021 gevaccineerd zal zijn.

Groepsimmuniteit

Er is veel hoop gevestigd op de Covid-19-vaccins die voor groepsimmuniteit van de bevolking moeten zorgen. Hoe meer mensen immuun zijn voor het coronavirus, hoe kleiner de kans op verspreiding ervan. Pas als we deze groepsimmuniteit hebben bereikt, kunnen de maatregelen echt versoepeld worden. Vergeet niet dat groepsimmuniteit, naast ouderen, ook kwetsbare mensen beschermt die niet gevaccineerd mogen worden, zoals kankerpatiënten tijdens een acute behandeling en zwangere vrouwen. Zolang er nog veel mensen vatbaar zijn voor het Covid-19-virus, zal een derde golf waarschijnlijk niet te vermijden zijn.

Welke vaccins?

Op 21 december 2020 bracht het Europese Geneesmiddelenagentschap (EMA) een positief advies uit over het vaccin van BioNTech/Pfizer. De Europese Commissie gaf naar aanleiding hiervan toestemming om het vaccin toe te dienen aan burgers van de EU-lidstaten. Op het gebied van logistiek heeft het Pfizer-vaccin nog wel wat voeten in aarde. Het vaccin moet namelijk bij een temperatuur van -70 graden worden bewaard.

Vervolgens gaven zowel het EMA als de Europese Unie op 6 januari 2021 groen licht voor het gebruik van het Moderna-vaccin. Eind januari zal België al een beperkte hoeveelheid van het Moderna-coronavaccin geleverd krijgen.

Daarnaast zijn de ogen nu gericht op het vaccin dat door AstraZeneca is ontwikkeld. Dit vaccin is onder andere goedkoper en kan, net als het Moderna-vaccin, bij normale temperaturen bewaard worden. Helaas zal dit vaccin waarschijnlijk niet vóór maart op de Europese markt beschikbaar zijn.

België heeft tenslotte ook voorraden besteld van de vaccins van Johnson&Johnson en van CureVac die nog in ontwikkeling zijn. Goedkeuring van deze vaccins wordt in het voorjaar van 2021 verwacht.

Hoe werken de Covid-19-vaccins?

Meestal is een vaccin een verzwakte variant van het virus dat in het lichaam wordt geïnjecteerd. Mensen worden er niet ziek van, maar hun lichaam maakt wel antistoffen aan. Op deze manier leert het lichaam zich te verdedigen tegen het virus, zodat de persoon minder of zelfs helemaal niet ziek wordt in geval van een echte besmetting met het virus.

De eerste vaccins die momenteel door het Europese Geneesmiddelenagentschap zijn goedgekeurd, namelijk die van Pfizer en die van Moderna, werken iets anders. De techniek van deze zogenaamde "RNA-vaccins" is revolutionair. Omdat het om een vaccin gaat dat eenvoudig en snel te maken is, kan het vaccin in recordtijd en op grote schaal worden geproduceerd. Met het RNA-vaccin wordt een klein stukje van de genetische code van het coronavirus geïnjecteerd. Het lichaam van de gevaccineerde persoon maakt vervolgens het beroemde ‘spike’-eiwit aan dat uiteindelijk het immuunsysteem alarmeert.

Er bestaan ook andere soorten vaccins, zoals de virale vectorvaccins waarvan het Oxford-AstraZeneca-vaccin gebruikmaakt. Met deze techniek wordt een ander onschadelijk virus gebruikt om stukjes van het Sars-CoV-2 te transporteren om de productie van het spike-eiwit te stimuleren dat een reactie van het immuunsysteem uitlokt. Een viraal vectorvaccin is bijvoorbeeld ook gebruikt om de ebola-epidemie in Afrika te stoppen.

Net als bij de vaccins van Pfizer en Moderna, hebben klinische onderzoeken met AstraZeneca aangetoond dat twee doses nodig zijn om een bevredigende immuniteit te bereiken. Zo beschermt Pfizer effectief na 2 injecties, met een tussenliggende periode van 3 weken. Voor het Moderna-vaccin geldt een tussenperiode van 4 weken. Onderzoek heeft op dit moment nog niet met zekerheid kunnen vaststellen of we in de toekomst jaarlijks gevaccineerd moeten worden tegen het coronavirus.

Betrouwbaarheid van de Covid-19-vaccins

Toch blijven mensen, en zo ook de bewoners van de verschillende woonzorgcentra, wantrouwend. Mensen hebben met name twijfels over de vaccinatiecampagne omdat deze eerste vaccins veel sneller zijn goedgekeurd dan wat we gewend zijn van de standaardprocedures bij geneesmiddelenonderzoek. Zijn de huidige Covid-19-vaccins wel betrouwbaar, of kunnen we beter afwachten of er niet alsnog onverwachte complicaties optreden?

Mensen kunnen erop vertrouwen dat de Covid-19-vaccins die in de EU-lidstaten worden toegediend, veilig zijn. Het klopt dat de vaccins die nu worden gebruikt, versneld zijn ontwikkeld, getest en goedgekeurd. Dit betekent echter niet dat de vaccins daarmee onbetrouwbaar zijn. Integendeel, de vaccins moeten aan dezelfde kwaliteits-, veiligheids- en effectiviteitseisen voldoen als elk ander geneesmiddel.

De snelheid waarmee het ontwikkelingsproces van de Covid-19-vaccins is gegaan, is met name te danken aan het feit dat de betrokken onderzoeksinstellingen, vaccinproducenten en overheden voorrang hebben gegeven aan de ontwikkeling van een vaccin tegen het coronavirus. Bovendien, zoals we hierboven hebben aangegeven, konden de Covid-19-vaccins sneller het goedkeuringsproces doorlopen dankzij de technieken die met name worden gebruikt door de eerste twee vaccins die momenteel in Europa zijn goedgekeurd, Pfizer en Moderna.

Daarnaast is het met name voor ouderen en voor bewoners van de woonzorgcentra belangrijk om zich te realiseren dat een besmetting met Covid-19 heel wat risico’s met zich meebrengt. Gezondheidsautoriteiten benadrukken het belang van deze risico's in vergelijking met de minimale bijwerkingen die vaccins hebben gehad op mensen die tot nu toe zijn gevaccineerd.